لاھور دا ماجھا ' پنجابی قوم دا راکھا نئیں بن رے آ۔

سماجی مسئلا چاھے پنجاب دا ھووے یا پاکستان دا ' ایس مسئلے دی جڑ لاھور وچ اے۔ او ایس لئی کہ؛ پنجابی زبان دا معیاری لہجہ ماجھی اے۔ ماجھی لہجہ پنجابی زبان دی بنیاد اے تے ماجھی لہجہ بولن والے علاقے نوں "ماجھا" آکھیا جاندا اے۔ لفظ "ماجھا" دا مطلب "مرکز" یا "وچکال" اے۔ ماجھے دا علاقہ جغرافیائی طور تے تاریخی پنجاب دے "وچکال" دے علاقے وچ اے تے لاھو ایس علاقے دا سب توں وڈا شھر اے۔ ایس دے نال نال دنیا وچ پنجابی آں دا سب توں وڈا شھر وی لاھور ای اے۔ لاھور دی ماجھی  بولی پنجابی زبان دا معیاری لہجہ ھون دے کرکے پنجابی زبان دی آں دوسری آں بولیاں دے لئی ماں دی حیثیت رکھدی اے۔ ایس لئی پنجاب توں بار تے دنیا دے وچ پنجابی زبان دے ماجھی لہجے نوں ای بولے آ تے سمجھیا جاندا اے۔ پر لاھور دا ماجھا ' پنجابی قوم دا راکھا بن کے ماجھی بولی کولوں  پنجابی بولی آں دی ماں والا کردار ادا نئیں کروا  رے آ۔ ماجھے دا رحجان پنجابی زبان دی آں دوسری آں بولیاں تے پنجابی قوم دی آں دوجی آں برادری آں دے بجائے اردو تے اردو بولن والے ھنوستانی آں دی طرفداری والے پاسے بوھتا ریندا اے۔

زبان جنے وڈے علاقے وچ بولی جاندی ھووے تے اوس زبان دے بولن والے جنے بوھتے ھون۔ اوس زبان دے معیاری یا مرکزی لہجے توں علاوہ اوس زبان دے ضمنی تے ذیلی لہجے وی اونے ای بوھتے ھوندے نے۔ انگریزی ' عربی ' چینی ' ھندی زباناں دنیا دی آں وڈیاں زباناں نے۔ ایس لئی اناں زباناں دے ضمنی تے ذیلی لہجے وی بوھت زیادہ نے۔ ایداں ای پنجابی زبان وی بوھت وڈے علاقے وچ بولی جاندی اے جد کہ پنجابی زبان بولن والے آں دی تعداد وی بوھت زیادہ اے۔ پنجابی زبان دنیا دی نوویں وڈی زبان اے۔ ایس لئی پنجابی زبان دے ضمنی تے ذیلی لہجے وی بوھت زیادہ نے۔ پنجابی زبان دا اک معیاری 8 ضمنی تے 31 ذیلی لہجے نے۔

ماجھی لہجے نے پنجابی زبان دے 8 ضمنی لہجیاں؛ مالوی ’ دوآبی ’ ڈوگری ’ پہاڑی ' پوٹھو ھاری ’ ھندکو ' شاھپوری ’ جھنگوچی نوں آپس وچ جوڑیا ھویا اے۔ جد کہ پنجابی زبان دے مرکزی یا معیاری لہجے تے ضمنی لہجیاں توں علاوہ پنجابی زبان دے 31 ذیلی لہجے وی نے۔ 01۔ پوادھی 02۔ بانوالی 03۔ بھٹیانی 04۔ باگڑی 05۔ لبانکی 06۔ کانگڑی 07۔ چمبیالی 08۔ پونچھی 09۔ گوجری 10۔ آوانکاری 11۔ گھیبی 12۔ چھاچھی 13۔ سوائیں 14۔ پشوری/پشاوری 16۔ جاندلی / روھی 17۔ دھنی 18۔ چکوالی 19۔ بھیروچی 20۔ تھلوچی /تھلی 21۔ ڈیرہ والی 22۔ بار دی بولی 23۔ وزیرآبادی 24۔ رچنوی 25۔ جٹکی 26۔ چناوری 27۔ کاچی / کاچھڑی  28۔ ملتانی 29۔ جافری/کھیترانی 30۔ ریاستی / بہاولپوری 31۔ راٹھی / چولستانی۔ جیہڑے پنجاب دے سرے دے علاقے وچ بولے جاندے نے تے پنجابی زبان دے ضمنی لہجیاں دے ذریعے پنجابی زبان دے مرکزی یا معیاری لہجے ماجھی دے نال جڑے ھوئے نے۔

پنجابی زبان دے ضمنی تے ذیلی لہجے بولن والے آں کول ایس توں علاوہ کوئی چارا نئیں کہ؛ یا تے اپنے آپ نوں پنجابی توں وکھ کر کے کھلر جان تے چھوٹی چھوٹی بولی آں نوں زبان تے چھوٹی چھوٹی برادری آں نوں قوم دی حیثیت دلوا کے دنیا دی نظر وچ اک نویں قوم بن جان یا فے ماجھے دے سلوک نوں برداشت کردے رین۔ پر مسئلہ اے وے کہ؛ اے پنجاب دے اندر تے اپنے آپ نوں وکھ کر سکدے نے پر پنجاب توں بار تے دنیا وچ تے او صدیاں توں پنجابی ای نے۔ ایس لئی نویں شناخت کروانا وی اک مسئلا اے۔

پاکستان تے پنجاب دے سماجی مسئلے دا حل پنجابی زبان وچ اے۔  پنجابی جیس وقت تائیں اردو زبان نوں چھڈ کے اپنی پنجابی زبان نوں سرکاری تے تعلیمی زبان دی حیثیت نئیں دلاندے۔ اوس وقت تائیں پاکستان ' پنجاب تے پنجابی آں دا مسئلا حل نئیں ھونا۔ پنجابی آں نے یا تے اردو دی حمایت کردے رینا اے تے یا فے آپس وچ لڑدے رینا اے۔ نہ پنجاب دی گل کرنی اے تے نا پنجابی دی گل کرنی اے۔

جے پنجابی زبان دے ضمنی لہجے بولن والے؛ مالوی ’ دوآبی ’ ڈوگری ’ پہاڑی ' پوٹھو ھاری ’ ھندکو ' شاھپوری ’ جھنگوچی  کسے طراں ماجھے دی جان اردو کولوں چھڈوا کے ماجھے نوں پنجابی والے پاسے لے آ سکن تے ماجھا پنجابی قوم دا راکھا بن کے ماجھی بولی کولوں  پنجابی بولی آں دی ماں والا کردار ادا کروانا شروع کردیوے تے فے پاکستان دی آں دوسری آں قوماں؛ سندھی ' بلوچ تے پٹھان ' جیہڑے پنجاب نوں اپنا وڈا بھرا سمجھدے نے ' اناں نے تے آپ نٹھ کے “مبارکاں”  دین آنا اے کہ  “ستے خیراں ھون” ۔ جے ھن ساڈے بھرا نے اپنے بچے آں دا خیال کرنا شروع کر دتا اے تے ھن ساڈی وی کجھ سنے گا۔

سندھی ' بلوچ ' پٹھان تے ایس ویلے وی رو رو کے کہہ رئے نے کہ؛

بھرا جی !!! ایس کیدو اردو کولوں جان چھڈا کے اپنی زبان بولنا تے شروع کر ' تا کہ تینوں ساڈی وی کوئی گل سمجھ وچ آوے۔

توں تے ٪7 دے چکر وچ پے کے ٪93 نوں چھڈی بیٹھا ایں۔

اپنے بھراواں نوں 70 سالاں توں در در دی آں ٹھوکراں کھوا رے آ ایں۔

ویری آں نوں اپنے تے ھسا رے آ ایں۔ 

آپ وی رل رے آ ایں تے اپنے بھراواں نوں وی روا رے آ ایں۔