ایس ویلے پنجابیاں دا مسئلہ اے وے کہ پنجاب دا راکھا کون اے؟

پنجاب دی دھرتی دنیا دی 3 قدیم تہذیباں چوں اک اے۔ اے انڈس ویلی سویلائزیشن والی زمین اے۔ اے زراعت دے کرکے دنیا دا سب توں زیادہ خوشحال خطہ رے آ اے۔ اٹھارویں صدی وچ صنعتی معیشت دے وجود وچ آن توں پہلوں معیشت دا دارو مدار زرعی معیشت تے ای ھوندا سی۔

جد کہ پنجاب دا قدرتی طور تے جغرافیہ ایہو جیہا اے کہ؛ دنیا تے حکمرانی کرن والے آں نوں پنجاب آنا پیندا اے۔ ایس لئی سکندر اعظم توں لے کے محمود غزنوی تک تے محمود غزنوی توں لے کے انگریز تک پنجاب آندے رئے۔ پنجاب تے حملے وی ھوندے رئے ‘ حکمرانی وی ھوندی رئی تے یاری وی رکھی جاندی رئی۔

1۔ جد پنجاب وچ پنجاب دا راکھا نئیں سی ھوندا تے نادر شاہ افشار تے احمد شاہ ابدالی ورغے ٹٹ پونجیے پنجاب تے حملے کردے رئے۔ مغلاں ورغے باروں آکے پنجاب تے حکمرانی کردے رئے۔

2۔ جد پنجاب وچ پنجاب دا راکھا ھوندا سی تے اودوں ایس دھرتی تے سکندر اعظم جئے بادشاہ دا ٹاکرا راجہ پورس نال ھویا تے سکندر اعظم نوں پنجاب تے قبضے دی ھمت نہ ھوئی تے سکندر اعظم نے پنجاب دے راکھے راجہ پورس نال یاری لائی۔

3۔ محمود غزنوی دا ٹاکرا 1008ء وچ راجہ جے پال نال ھویا تے راجہ جے پال نے پنجاب دے پشاور والے حصے نوں محمود غزنوی توں بچا نہ سکن دے کرکے محمود غزنوی نوں خراج دین دے بجائے خودکشی کرلئی پر خراج نہ دتا۔

4۔ محمود غزنوی کولوں راجہ جے پال دے پتر راجہ آنند پال کولوں وی پنجاب کھو نہ ھویا تے راجہ آنند پال دے مرن توں مگروں اوس دے پتر ترلوچن پال کولوں 1022ء وچ پنجاب کھویا۔

5۔ محمود غزنوی نوں پنجاب تے قبضہ کرن لئی 17 واری حملے کرنے پئے۔

6۔ انگریزاں نے سارے ہندوستان تے قبضہ کرلے آ پر پنجاب تے 1849ء تک نہ کیتا تے مھاراجہ رنجیت سنگھ نال یاری لا کے رکھی۔ کیونکہ نپولین بونا پارٹ تے زارِ روس وی بحر ھند تک اپنے قبضے نوں ودھان دے کھیل وچ لگے ھوئے سن۔ مھاراجہ رنجیت سنگھ نال فرانس دا وی واسطہ سی۔ ایس لئی انگریز نوں خطرہ سی کہ کدھرے نپولین بونا پارٹ یا زارِ روس نال مھاراجہ رنجیت سنگھ رلت نہ کر لے تے انگریز دی پنجاب نال یاری دے نہ ھون دے کرکے انگریز کدھرے بھارت نوں ای نپولین بونا پارٹ یا زارِ روس دے ھتھوں کھوا نہ بیٹھے۔

او تے مھاراجہ رنجیت سنگھ دے 1839ء وچ مرن توں مگروں کسے کولوں پنجاب سنبھالیا نئیں گیا۔ ایس لئی انگریز نے پنجاب نوں سنبھال لے آ۔

ایس دے باوجود پنجاب تے قابض ھون لئی انگریز نوں پنجابی دی راکھی کرن والے آں نال وڈیاں لڑائیاں (01) مُدکی (02) فیروز شہر (03) بدووال (04) علی وال (05) سبھراواں (06) ملتان (07) رسول نگر (08) سعد اللہ پور (09) چیلیانوالہ (10) گجرات چ لڑنیاں پئیاں تے دوجیاں چھوٹیاں لڑائیاں چوں اٹک تے جالندھر دی آں لڑائیاں بوھتیاں مشہور نے۔

دیش پنجاب تے غاصبانہ قبضے دی خاطر انگریز سامراج نوں پنجاب دے راکھیاں نال 12 وڈیاں لڑائیاں لڑنا پئیاں۔ انہاں چوں چیلیانوالہ دی لڑائی نوں غیر پنجابی تاریخ دان سید سبط حسن نے برصغیر دی سب توں بوھتی خوفناک لڑائی قرار دتا اے۔ جیس چ انگریز فوجی افسراں دی بوھت وڈی تعداد ماری گئی۔

جے کوئی جاھل اے آکھدا اے کہ؛ پنجابیاں نے کدی مزاحمت نئیں کیتی۔ اوس نوں ایہہ مشورہ اے کہ؛ اوہ مشہور غیر پنجابی تاریخ دان عزیزالدین دی کتاب "پنجاب اور بیرونی حملہ آور" پڑھ لوے۔

عزیز الدین اک اردو اسپیکنگ لکھاری نے۔ اوہ اک غیر جانبدار شخصیت نے۔ اُنہاں نے لکھیا اے کہ؛

"پنجابیوں نے راجہ پورس سے لیکر بھگت سنگھ تک پنجاب کی سر زمین کے ایک ایک اِنچ پر مزاحمت کی ھے"۔

دنیا دی مشہور قتل گاہ جلیانوالہ باغ ' جتھے پنجابیاں نے مزاحمت دا ریکارڈ قائم کیتا ' کتاب چ اِیس نوں "پنجاب کی کربلا" لکھیا گیا۔

عزیز الدین نے لکھیا اے کہ؛

دُلا بھٹی پنجاب کا رابن ھُڈ ' پنجابیوں کی مزاحمت کی ایک لافانی مثال ھے۔ 1857ء کی جنگ آزادی شروع دہلی سے ھوتی ھے۔ اسکا انت پنجاب سے ھوتا ھے۔ جب گوجرانوالہ پر انگریز بمباری کرتا ھے۔

پنجاب ' ھندوستان کا وہ خطہ تھا جو انگریز کے دور میں بھی آزاد حیثیت برقرار رکھے ھوئے تھا یعنی پنجاب ایک آزاد ریاست تھا اور یہ سب سے آخر میں انگریزوں کی گرفت میں آتا ھے۔ مھاراجہ رنجیت سنگھ کی 1839ء میں وفات کے بعد پنجاب پر انگریز کا قبضہ 29 مارچ 1849ء میں ھوتا ھے۔ جب پنجاب پر ایک 10 سالہ کم سن بچے مھاراجہ دلیپ سنگھ کا راج تھا۔

مھاراجہ دلیپ سنگھ سکھ سلطنت کا آخری مھاراجہ تھا۔ وہ مھاراجہ رنجیت سنگھ کا سب سے چھوٹا بیٹا تھا۔ کنور دلیپ سنگھ 6 ستمبر 1838ء کو لاھور میں پیدا ھوا۔ اس کی پرورش اس کی ماں مھارانی جنداں نے کی۔ مھاراجہ شیر سنگھ کے قتل کے بعد امرائے سلطنت اور وزیر اعظم ھیرا سنگھ نے باھمی مشاورت سے کنور دلیپ سنگھ کو تختِ لاھور پر بٹھایا۔ یہ ایک کٹھن دور تھا۔ خالصہ پنجابی فوج طاقتور ھو چکی تھی اور جرنیلوں کے سامنے کوئی بھی مخالف بات کہنا موت کو دعوت دینے کے مترادف تھا۔

پنجابی فوج 1849ء چ انگریز فوج دے نال ھون والی جنگ چ دلیری نال لڑدی اے۔ ھندو پنجابی ' سکھ پنجابی تے مسلمان پنجابی رل کے انگریز فوج چ بھرتی غیر مُلکیاں تے اترپردیش دے بھیا ' بہار دے بہاری کرائے دے غنڈیاں دا مقابلہ کردے نے۔ پر جتی ھوئی بازی تھوڑے جئے غداراں دے کرکے ھار جاندے نے۔

پنجاب تے قبضے توں بعد وی رائے احمد کھرل ' نطام لوھار ' مراد فتیانہ ' خانو ' مُلا ڈولا تے بھگتاں والا بھگت سنگھ ایہو جئے پنجاب دے راکھے نے ' جنہاں نے مزاحمت دا جھنڈا چکی رکھیا۔

پنجابی مزاحمت کاراں ولوں برطانوی حکومت دے خلاف مزاحمت دی آں کاروائیاں ھوندیاں رئیاں تے برصغیر دے کسے وی دوجے علاقے دے مقابلے چ بوھت زیادہ مزاحمت ھوئی۔ ایس لئی جنگ ِ آزادی جیہڑی دلی چ ستمبر 1857ء چ ختم ھوگئی سی۔ پنجاب چ ایہہ اپریل 1858ء تک ھوندی رئی۔

غدر پارٹی دی بنیاد پنجابی مزاحمت کاراں نے رکھی۔ آزاد ھند فوج نوں جنہاں 3 بندیاں نے بنایا۔ انہاں چوں؛ 1 سبھاش چندر بوس بنگالی۔ جدکہ 2 جنرل شاہ نواز تے 3 جنرل موھن سنگھ پنجابی سن۔ جدکہ ایس چ 80 فیصد توں بوھتی تعداد پنجابی مزاحمت کاراں دی سی۔

کیرتی کسان پارٹی ’ نوجوان سبھا ’ مجلس احرار ’ خاکسار تحریک تے ھور وی کئی سامراج دشمن تنظیماں دا قیام پنجاب وچ عمل چ آیا۔ اودوں جے کجھ وطن فروش زبردستی فوج چ بھرتیاں کرا رئے سن تے پنجابی مزاحمت کار اوس دے مقابلے چ بھرتی بند تحریک وی چلا رئے سن۔

ریشمی رومال تحریک دے روح رواں ڈسکہ ضلع سیالکوٹ دے مولانا عبیداللہ سندھی سن۔ سندھی دے لقب نال انہاں نوں انہاں دے شہر ڈسکہ دے لوکی سددے سن۔ ایس لئی کہ مولانا عبیداللہ کجھ عرصہ سندھ چ وی رئے سن۔ اوہ پنجابی جٹ سن۔ جدکہ سندھ وچ انہاں نوں عبیداللہ پنجابی دے ناں نال یاد کیتا جاندا اے۔

تحریک خلافت ھووے۔ ریشمی رومال تحریک ’ رولٹ ایکٹ دے خلاف تحریک یا کوئی دوجی انگریزاں دے خلاف تحریک ھووے۔ پنجابی مزاحمت کار انہاں چ اگے اگے رئے۔ احمد خان کھرل ’ سارنگ ’ مراد فتیانہ ’ نظام لوھار ’ بھگت سنگھ ‘ اودھم سنگھ ’ مولانا ظفر علی خان ’ عبیداللہ سندھی ’ جنرل شاہ نواز ’ جنرل موھن سنگھ ’ کرنل احسان قادر تے انہاں جئے دوجے آزادی دے متوالے مزاحمت کار ھون۔ اوہ پنجاب چوں اٹھے تے قید وی رئے۔ تکلیفاں وی چکیاں تے پھاھے وی چڑھدے رئے۔

اے ھور گل اے کہ؛ انگریز نے پنجاب سنبھال کے وی 1901ء وچ پنجاب دے ٹوٹے کیتے تے جاندے جاندے 1947ء وچ وی پنجاب دے ٹوٹے کرکے چلا گیا تاکہ پنجاب ماڑا روے تے اپنے گوانڈ وچ روس یا چین نال سانجھ نہ کر سکے تے روس نوں روکن لئی بنائے گئے افغانستان دے بفر زون لئی ونگار وگدا روے۔ تاکہ روس نوں بحر ھند تک پہنچن توں افغانستان وچ ای ڈک کے رکھیا جاندا روے۔

روس تے امریکہ دے جوڑ توں بعد سویت یونین دے ٹٹ جان دے کرکے روس چ امریکہ دا مقابلہ کرن دی طاقت نہ رئی۔ دنیا تے حکمرانی کلے امریکہ دی ھوگئی۔ پر ھن دنیا تے حکمرانی دا جوڑ چین تے امریکہ وچ پینا اے۔

جداں کہ ھزاراں سالاں توں قدرتی طور تے دنیا تے حکمرانی کرن والے آں نوں پنجاب آنا پیندا اے۔ ایس لئی ھن چین تے امریکہ نوں پنجاب آنا پینا اے۔ ایس لئی پنجاب دی اھمیت ودھ گئی اے۔ بلکہ بوھتی ودھ گئی اے۔ کیونکہ ھن جوڑ چین تے امریکہ دا اے تے چین نیڑے دا گوانڈی اے پنجاب دا۔

چین نے 2030ء تک بحر ھند تک جانا اے تے امریکہ نے چین نوں بحر ھند تک جان توں روکنا اے۔ چین نے بحر ھند تک جانا وی پنجاب وچوں لنگ کے اے۔ ایس لئی ھن لوڑ امریکہ نوں وی پنجاب دی اے تے لوڑ چین نوں وی پنجاب دی اے۔

ملکاں وچ مفاداں دا کھیل ھوندا اے۔ ایس لئی پنجابی نہ کسے قوم نوں الامہ دین تے نہ ترلے پان۔ پنجاب ولوں جی آیا نوں !!! گل قوماں دے مفاد دی بنیاد تے ای ھووے گی۔ پر گل کرے گا کون؟

پنجابی دا مسئلہ امریکہ یا چین دا آپس وچ ٹاکرا نئیں۔ پنجابی دا مسئلہ اے وے کہ؛ پنجابیاں کول راجہ پورس ' راجہ جے پال ' مھاراجہ رنجیت سنگھ ورگا "پنجاب دا راکھا" کون اے؟